Krynica Zdrój: prześladowania Łemków
W Krynicy pozostało niewielu Łemków wyznania greckokatolickiego (około 800 osób). Po drugiej wojnie światowej zaczęła się ich masowa deportacja na Ukrainę i na Ziemie Zachodnie, zwłaszcza w 1947 roku, w ramach akcji „Wisła”. Na soborze lwowskim z 1946 roku grupa duchownych greckokatolickich ogłosiła zniesienie unii brzeskiej i wcielenie Kościoła Greckokatolickiego do Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. Wtedy władze polskie przestały uznawać ten obrządek, zaczęły się prześladowania. Kryniccy grekokatolicy spotykali się w domu przy ul. Kraszewskiego, ponieważ cerkwie w Krynicy i Słotwinach stały się rzymskokatolickimi kościołami.
Krynica: szlak cerkwi
-
Cerkiew Greckokatolicka p.w. św. Piotra i Pawła ul. Kraszewskiego 177. Powstała na przełomie XVI i XVII. Ostatnia jej przebudowa miała miejsce w 1789 r. To największa murowana cerkiew na Łemkowszczyźnie, ma charakter eklektyczny, w którym jednak zachowano elementy tradycyjne dla łemkowskiego budownictwa sakralnego.
-
Kuria Diecezjalna w Tarnowie wydała pozwolenie na odprawianie nabożeństw wspólnocie greckokatolickiej w kaplicy świętego Antoniego w 1982 roku. Wierni chcieli jednak korzystać z cerkwi ich przodków, która pełniła funkcje kościoła. Tak też się stało dzięki rozmowom prowadzonym z ks. arcybiskupem Józefem Życińskim. 20 grudnia 1996 roku zwrócono cerkiew arcybiskupowi Janowi Martyniakowi, ordynariuszowi greckokatolickiej Diecezji Przemyskiej. Dzięki temu Łemkowie w Krynicy stali się znów właścicielami świątyni wybudowanej przez ich przodków.
-
Cerkiew Prawosławna p.w. Równego Apostołom Księcia Włodzimierza, ul. Cmentarna 3. Jest jedyną parafią prawosławną w powiecie nowosądeckim. Prace budowlane ruszyły w roku. Realizacja przeciągnęła się na wiele lat, a związane to było przede wszystkim z brakiem funduszy. Świątynię wykończono dopiero w 1996 roku. Natomiast budowa kopuły nad dzwonnicą nadal czeka na swoją realizację.
-
We wnętrzu świątyni obejrzymy zabytkowy ikonostas, który pochodzi z nieistniejących już świątyń bieszczadzkich. To bardzo cenne zabytki sztuki cerkiewnej.
-
Kaplica Przemienienia - Góra Parkowa. Kaplica została zbudowana w 1831 roku ze składek kuracjuszy. Został w niej umieszczony obraz przemienienia pańskiego ofiarowany przez biskupa tarnowskiego Zieglera. Obiekt przechodził różne koleje losu. Obecnie poświęcony jest Matce Bożej Częstochowskiej. Obok kaplicy rosną wspaniałe sosny czarne i piękne stare głogi.
-
Cerkiew p.w. Opieki Najświętszej Marii Panny w Krynicy Zdroju, ul. Słotwińska 50. Zbudowana w latach 1887–1888 w miejscu spalonej w 1796 roku. cerkwi. Jest to budynek drewniany. Budynek wieńczą trzy baniaste kopuły ze ślepymi latarniami. Z wyposażenia cerkiewnego zachowało się jedynie barkowe XVIII-wieczne tabernakulum z rzeźbionym tronem i wizerunek Chrystusa przy słupie oraz barokowo-klasycystyczny lichtarz z XIX wieku.
-
Cerkiew Greckokatolicka p.w. Michała Archanioła w Polanach. Wybudowana w 1820 r. w typie budownictwa zachodnio – łemkowskiego. Jest to cerkiew drewniana, zrębowa z wieżą konstrukcji słupowej o pochyłych ścianach z izbicą i babińcem. Całość wieńczą trzy baniaste wieżyczki ze ślepymi latarniami. W dobrym stanie zachował się ikonostas z XVIII wieku i barokowa ambona z 1700 roku.
-
Cerkiew Greckokatolicka pw. św. Kosmy i Damiana w Piorunce. Zbudowana w 1789 r. w typie sakralnego budownictwa zachodnio–łemkowskiego. Wewnątrz zachowany został wystrój cerkiewny. Najstarszym zabytkiem jest rokokowy ikonostas z XVIII wieku.
